TY - CHAP

T1 - Dwyieithrwydd

AU - Thomas, Enlli

PY - 2022/11/5

Y1 - 2022/11/5

N2 - Un o sgiliau hynotaf y bod dynol yw ei allu i gyfathrebu drwy iaith. Ymhell cyn ymadael â’r groth, mae’r ymennydd bach yn prysur ddatblygu ac ymateb i’w amgylchedd. Mae’n adnabod patrymau yn iaith y fam ac mae biliynau o niwronau bach gweithgar yn dechrau ar y daith i gaffael iaith. Ac mae hi yn daith. Ond o fewn cwta dair blynedd, gall y plentyn bach gyfleu syniadau, disgrifio gwrthrychau (gwir neu ddychmygol), holi cwestiynau, ac ymateb i iaith unigolion eraill drwy gynhyrchu iaith sydd heb fod yn rhy annhebyg i iaith ei amgylchedd. O gynhyrchu a chyfuno synau, i gynhyrchu a chyfuno geiriau, i fedru cynhyrchu a chyfleu unrhyw syniad, teimlad neu fwriad, mae gallu i greu gwead niwrolegol dwys sy’n ymgorffori patrymau, ffurfiau a synau unigryw a chymhleth iaith yn un o wyrthiau’r ymennydd dynol. Ond yr hyn sy’n fwy gwyrthiol fyth yw bod y rhan fwyaf o blant yn dysgu nid un ond dwy neu fwy o ieithoedd ac felly mae’r ymennydd dynol yn amlach na pheidio yn delio â gwead niwrolegol sy’n fwy cymhleth eto! A dyna yw’r sefyllfa gyfredol ar gyfer unrhyw un sydd yn siarad Cymraeg. Yn ôl data’r Cyfrifiad, mae pob unigolyn tair blwydd oed a hŷn sy’n siarad Cymraeg hefyd yn siarad Saesneg (Cyfrifiad 2011) ac yn aelodau breintiedig o’r byd dwyieithog. Bydd y bennod hon yn trafod agweddau cynnar tuag at ddwyieithrwydd, gan amlinellu natur unigolion dwyieithog a’r nodweddion unigryw sy’n codi yn sgil meddu ar ddwy iaith.

AB - Un o sgiliau hynotaf y bod dynol yw ei allu i gyfathrebu drwy iaith. Ymhell cyn ymadael â’r groth, mae’r ymennydd bach yn prysur ddatblygu ac ymateb i’w amgylchedd. Mae’n adnabod patrymau yn iaith y fam ac mae biliynau o niwronau bach gweithgar yn dechrau ar y daith i gaffael iaith. Ac mae hi yn daith. Ond o fewn cwta dair blynedd, gall y plentyn bach gyfleu syniadau, disgrifio gwrthrychau (gwir neu ddychmygol), holi cwestiynau, ac ymateb i iaith unigolion eraill drwy gynhyrchu iaith sydd heb fod yn rhy annhebyg i iaith ei amgylchedd. O gynhyrchu a chyfuno synau, i gynhyrchu a chyfuno geiriau, i fedru cynhyrchu a chyfleu unrhyw syniad, teimlad neu fwriad, mae gallu i greu gwead niwrolegol dwys sy’n ymgorffori patrymau, ffurfiau a synau unigryw a chymhleth iaith yn un o wyrthiau’r ymennydd dynol. Ond yr hyn sy’n fwy gwyrthiol fyth yw bod y rhan fwyaf o blant yn dysgu nid un ond dwy neu fwy o ieithoedd ac felly mae’r ymennydd dynol yn amlach na pheidio yn delio â gwead niwrolegol sy’n fwy cymhleth eto! A dyna yw’r sefyllfa gyfredol ar gyfer unrhyw un sydd yn siarad Cymraeg. Yn ôl data’r Cyfrifiad, mae pob unigolyn tair blwydd oed a hŷn sy’n siarad Cymraeg hefyd yn siarad Saesneg (Cyfrifiad 2011) ac yn aelodau breintiedig o’r byd dwyieithog. Bydd y bennod hon yn trafod agweddau cynnar tuag at ddwyieithrwydd, gan amlinellu natur unigolion dwyieithog a’r nodweddion unigryw sy’n codi yn sgil meddu ar ddwy iaith.

KW - Cymraeg

KW - Welsh

KW - Dwyieithrwydd

KW - Bilingualism

M3 - Pennod

SN - 9781786839497

SP - 135

EP - 149

BT - Beth yw'r Gymraeg?

A2 - Naylor, Angharad

A2 - Jones, Llion Pryderi

A2 - Foster Evans, Dylan

PB - University of Wales Press, Cardiff

CY - Cardiff

ER -